Liturgia chrześcijańska: Bizantyjskie Liturgie Eucharystyczne
- Strona Główna
- Archiwum wg kategorii "Lekcje słuchania"
Liturgia chrześcijańska: Bizantyjskie Liturgie Eucharystyczne
Boska Liturgia, czyli Liturgia Eucharystyczna, jest ukoronowaniem wszystkich nabożeństw. Eucharystia od zawsze stanowiła w Kościele centrum życia oraz główną oś, wokół której oscylowały pozostałe nabożeństwa. O ile w przypadku wszystkich pozostałych nabożeństw cyklu dobowego do naszych czasów dotrwała tylko jedna forma każdego z nich, o tyle w przypadku Liturgii Eucharystycznej Kościół Wschodni posługuje się kilkoma starożytnymi Liturgiami, z których główną i najczęściej sprawowaną jest Boska Liturgia św. Jana Chryzostoma. Kilka razy w roku sprawuje się także starszą i nieco dłuższą od niej Boską Liturgię św. Bazylego Wielkiego, a w dni powszednie Wielkiego Postu także Liturgię Uprzednio Poświęconych Darów. Raz do roku, w dniu pamięci św. Ap. Jakuba, typikon dopuszcza także sprawowanie jerozolimskiej Liturgii św. Jakuba. W Kościołach Grecji sprawowana bywa także Liturgia Konstytucji Apostolskich.
Na zajęciach omówimy historyczne tło kształtowania się poszczególnych Liturgii, kreśląc między mini bezpośrednie paralele. Zajmiemy się częściami stałymi i zmiennymi, a także różnicami lokalnymi. Poruszymy kwestie teologiczne oraz praktyczne aspekty celebracji.
18
stycznia
Liturgia chrześcijańska: Dobowy cykl nabożeństw...
- Strona Główna
- Archiwum wg kategorii "Lekcje słuchania"
Liturgia chrześcijańska: Dobowy cykl nabożeństw Kościoła Wschodniego
Liturgia Kościołów Wschodnich wyrasta z liturgicznych tradycji Antiochii, Aleksandrii, Jerozolimy i Konstantynopola. Pierwsze wieki chrześcijaństwa charakteryzują się silnymi tradycjami lokalnymi. Synteza elementów wspomnianych tradycji dokonała się w dominującym w kolejnych wiekach rycie bizantyjskim, który jako „cesarski” zaczyna być powszechny, wypierając lub marginalizując tradycje lokalne. Kierunek jego rozwoju determinuje bogata hymnografia, która z Jerozolimy przenika do Konstantynopola. Różnice w specyfice poszczególnych tradycji powodują ich adaptację do aktualnych potrzeb. Tradycje monastycyzmu pustelniczego aktualizują się trafiając na grunt monastycyzmu miejskiego Konstantynopola. Szczególną rolę w dokonaniu syntezy obydwu rytów odgrywa monaster Studion w Konstantynopolu. Przez kolejne wieki funkcjonują obok siebie dwa ryty – monastyczny i katedralny. Ten drugi zanika wraz ze zdobyciem Konstantynopola przez Turków. Używany w kolejnych wiekach w całym prawosławnym świecie ryt jest rytem monastycznym z pewnymi modyfikacjami. Przekłada się to na dużą ilość nabożeństw cyklu dobowego, dostosowanego do potrzeb i możliwości mnichów żyjących w klasztorach.
Oprócz szerokiego kontekstu historycznego, na zajęciach zajmiemy się omówieniem struktury wszystkich nabożeństw cyklu dobowego, w ich codziennym i świątecznym wariantach. Porównamy najstarszą warstwę tekstów, w której dominują psalmy z późniejszą – hymnograficzną. Dokonamy analizy hymnologicznej poszczególnych gatunków hymnograficznych, zwracając uwagę na ich aspekt teologiczny jak też literacki. Na koniec omówiona zostanie współczesna praktyka liturgiczna Kościoła Wschodniego.
18
stycznia
Karol Cetwiński OSB
Lekcje słuchania | Karol Cetwiński OSB
Benedyktyn, gregorianista. Wychował się w wielodzietnej rodzinie w Grodzisku Mazowieckim. Ukończył XIV LO w Warszawie, następnie studiował przez rok Lotnictwo i Kosmonautykę na Politechnice Warszawskiej.
W styczniu 2012 roku wstąpił do Opactwa Benedyktynów w Tyńcu, gdzie w styczniu 2014 roku złożył śluby, w styczniu 2017 roku śluby wieczyste, a w czerwcu 2020 roku przyjął święcenia kapłańskie.
W latach 2014-2020 studiował filozofię i teologię w kolegium filozoficzno-teologicznym polskiej prowincji dominikanów w Krakowie (pracę magisterską napisał pod kierunkiem prof. Susi Ferfogli).
Obecnie (od 2020 roku) studiuje śpiew gregoriański w Papieskim Instytucie Muzyki Sakralnej w Rzymie pod kierunkiem Prof. Franza Karla Praßla. Od 2022 roku studiuje także nauki liturgiczne na Papieskim Instytucie Liturgicznym Św. Anzelma w Rzymie.
Od 2014 roku współprowadzi w Polsce wiele warsztatów śpiewu gregoriańskiego (Kraków, Licheń, Poznań, Wrocław i Tyniec). Współorganizował międzynarodowe konferencje naukowe poświęcone śpiewowi gregoriańskiemu w Tyńcu (2018, 2020, 2022 i 2024) oraz kongres AISCGre w Tyńcu (2023). Uczestniczył w licznych kursach i konferencjach o śpiewie gregoriańskim (Benevento, Bratysława, Kraków, Łódź, Poznań, Rzym, Solesmes, Valle de los Caidos).
Oprócz zainteresowań naukowych i wykonawczych interesuje się także kwestiami edytorskimi: od 2014 pracuje nad łacińskim Antyfonarzem Monastycznym dla Opactwa Benedyktynów w Tyńcu oraz od 2022 roku nad nowym polskim brewiarzem monastycznym. Od 2013 jest członkiem fundacji Chronić Dobro, gdzie w latach 2013-2014 prowadził wiele warsztatów dla dzieci i młodzieży. W latach 2014-2020 i od 2022 jest magistrem chóru w Opactwie Benedyktynów w Tyńcu. Przez kilka lat był także ogrodnikiem i gospodarzem otoczenia klasztoru, kasjerem i prefektem gości.
15
lutego
12
kwietnia
Liturgia chrześcijańska
O interpretacjach chorału gregoriańskiego
- Strona Główna
- Archiwum wg kategorii "Lekcje słuchania"
O interpretacjach chorału gregoriańskiego
Chcemy dziś wykonywać muzykę praktycznie wszystkich epok – od antyku do współczesności. Jednak im starsza muzyka, tym mniej mamy konkretnych danych o tym, jak ją wtedy wykonywano i jak jej słuchano. W przypadku chorału, który powstawał, rozwijał się, podupadał, a następnie był wskrzeszany na przestrzeni właściwie dwóch tysięcy lat, problem ten wydaje się szczególnie skomplikowany. Nic dziwnego zatem, że mamy dziś bardzo różne, a niekiedy wręcz skrajnie odmienne jego interpretacje. Wykład będzie swego rodzaju vademecum po meandrach interpretacyjnych chorału gregoriańskiego i innych odmian liturgicznego śpiewu kościoła zachodniego.
18
stycznia
Liturgia chrześcijańska: Muzyczne aspekty Liturgii Godzin
- Strona Główna
- Archiwum wg kategorii "Lekcje słuchania"
Liturgia chrześcijańska: Muzyczne aspekty Liturgii Godzin
W jaki sposób słuchać muzycznych opracowań modlitwy brewiarzowej? Na co zwracać uwagę? Jaka jest geneza codziennego oficjum? Jak są zbudowane poszczególne godziny kanoniczne? Czym charakteryzuje się rok liturgiczny i kalendarz? Co to są cykle temporale i sanctorale? A czym różni się cursus świecki od monastycznego? Jakie można wyróżnić elementy praktyki muzycznej Officium Divinum? Co to są i czym się charakteryzują tony psalmowe? Jak można scharakteryzować styl śpiewania Liturgii Godzin dawniej i dziś? To tylko niektóre pytania, na które postaram się odpowiedzieć w sposób jasny i przystępny.
Bibiliografia:
John Harper, Formy i układ liturgii zachodniej od X do VIII wieku, Kraków: Musica Iagellonica, 1997
David Hiley, Chorał kościoła zachodniego, tłum. Maciej Kaziński, Kraków: Astraia, 2019
Jakub Kubieniec, Secundum consuetudinem. Śpiew godzin kanonicznych w średniowiecznej metropolii gnieźnieńskiej, Kraków: Musica Iagellonica, 2013
14
grudnia
Liturgia chrześcijańska: Msza
- Strona Główna
- Archiwum wg kategorii "Lekcje słuchania"
Liturgia chrześcijańska: Msza
Czy wsłuchujemy się w dostojną monodię XI-wiecznego Kyrie, czy w wyrafinowane bogactwo pięciu głosów Credo Williama Byrda, czy wreszcie w niekończące się „Dona nobis pacem” z Agnus Dei Mszy koronacyjnej Mozarta – to urzekające nas właśnie piękno kompozycji zostało stworzone dla Mszy świętej, publicznego kultu Kościoła rzymskokatolickiego. Jaka była struktura liturgii na przestrzeni dziejów? Jaką rolę pełniła w niej muzyka? Zapraszam Państwa na wykład wprowadzający w tegoroczną serię „Lekcji słuchania”, pomyślany tak, by pełniej ukazać naturalny kontekst, w którym zrodziły się muzyczne skarby światowej kultury.
19
października
Łukasz Miśko OP
Lekcje słuchania | Łukasz Miśko OP
Rocznik 1982, urodzony w Przemyślu. Od wczesnego dzieciństwa uczył się gry na fortepianie i organach. Poszukując współczesnej muzyki kościelnej poznał krakowskich dominikanów, którzy zrewolucjonizowali jego spojrzenie na liturgię. Zainspirowany sposobem modlitwy i śpiewu braci kaznodziejów, wstąpił do Zakonu w roku 2000.
W Zakonie posługiwał jako kantor i dyrygent, brał także udział w kilku sesjach nagraniowych Dominikańskiego Ośrodka Liturgicznego. W roku 2007 otrzymał dyplom Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, broniąc pracę z patrologii. W latach 2009-2019 posługiwał jako duszpasterz akademicki w USA, gdzie koncentrował się na formacji liturgicznej wiernych, wykorzystując w swojej pracy m.in. muzykę liturgiczną praktykowaną w polskich środowiskach dominikańskich. We współpracy z Christopherem Muellerem przygotowywał tłumaczenia i aranżacje oraz popularyzował ją w kolejnych miejscach swojej posługi: Columbia University w Nowym Jorku, Holy Family Cathedral w Anchorage, University of Washington Newman Center w Seattle oraz St. Catherine’s Newman Center w Salt Lake City.
W lipcu 2019 roku powrócił do Polski, aby objąć stanowisko prezesa Fundacji Dominikański Ośrodek Liturgiczny. W listopadzie 2020 roku został także powołany przez Generała Zakonu Kaznodziejskiego, o. Gerarda Timonera III, na sześcioletnią kadencję członka Podkomisji ds. Muzyki Liturgicznej, działającej przy Komisji Liturgicznej Zakonu. W 2024 uzyskał licencjat kanoniczny na Akademii Katolickiej / Instytucie Tomistycznym w Warszawie w zakresie teologii św. Tomasza z Akwinu.
Rozmiłowany w pielgrzymowaniu szlakiem św. Jakuba w Hiszpanii, ceni sobie pracę indywidualną i w małych grupach oraz teologiczne dyskusje przy lampce dobrego wina.
Antonina Karpowicz-Zbińkowska
Lekcje słuchania | Antonina Karpowicz-Zbińkowska
Doktor nauk teologicznych, muzykolog. Autorka książek Teologia muzyki w dialogach filozoficznych św. Augustyna (2013), Zwierciadło muzyki (2016) i Rozbite zwierciadło. O muzyce w czasach ponowoczesnych (2021). Członek redakcji Christianitas.
Formy muzyki dawnej
19
października
16
listopada
14
grudnia
15
lutego
15
marca
12
kwietnia
17
maja
21
czerwca
Harmonia i kontrapunkt...
- Strona Główna
- Archiwum wg kategorii "Lekcje słuchania"
Harmonia i kontrapunkt. Pion i poziom. Jajko czy kura?
- O początkach wielogłosowości.
- O relacjach wertykalnych i horyzontalnych w muzyce. Jak kształtowało się ich postrzeganie na przestrzeni dziejów?
- W jaki sposób w muzyce współ egzystują i przeplatają się konstrukcje horyzontalne i wertykalne.
- Czym są harmonia i kontrapunkt. Czego dotyczą te techniki i czy można je rozdzielić?
- Ewolucja myśli kontrapunktycznej na przestrzeni wieków.
- Polifonia homofonizująca i homofonia polifonizująca.
17
maja
Edukacja muzyczna...
- Strona Główna
- Archiwum wg kategorii "Lekcje słuchania"
Edukacja muzyczna w neapolitańskich konserwatoriach w XVI-XVIII wieku
- O procesie kształcenia, strukturach organizacyjnych, losach absolwentów i ich dziełach.
- Dlaczego były to metody wysoce skuteczne i efektywne.
- Dlaczego dawni kompozytorzy potrafili tworzyć setki utworów w krótkim czasie.
- W jaki sposób dawni muzycy uzyskiwali łatwość improwizowania.
- O przyczynach i skutkach upadku neapolitańskiej metodyki i współczesnych próbach jej rekonstrukcji.
- Rola Kościoła katolickiego w działalności tych instytucji.