Lamentatio secunda
Vau
Et egressus est a filia Sion omnis decor ejus;
facti sunt principes ejus velut arietes non invenientes pascua,
et abierunt absque fortitudine ante faciem subsequentis.
Zain
Recordata est Jerusalem dierum afflictionis suæ,
et prævaricationis, omnium desiderabilium suorum, quæ habuerat a diebus antiquis,
cum caderet populus ejus in manu hostili, et non esset auxiliator:
viderunt eam hostes, et deriserunt sabbata ejus.
Heth
Peccatum peccavit Jerusalem, propterea instabilis facta est:
omnes qui glorificabant eam spreverunt illam: quia viderunt ignominiam eius:
ipsa autem gemens et conversa retrorsum.
Teth
Sordes eius in pedibus eius: nec recordata est finis sui.
Deposita est vehementer: non habens consolatorem.
Vide Domine afflictionem meam: quoniam erectus est inimicus.
Jerusalem, Jerusalem, convertere ad Dominum Deum tuum.
Waw
Opuściło Córę Syjonu całe jej dostojeństwo;
przywódcy jej niby jelenie, co paszy nie mają
i bezsilnie się wloką przed łowcą.
Zain
Jerozolima wspomina w dniach tułaczki i biedy;
wszystkie cenne dobra dawniej posiadane,
gdy naród wpadł w ręce wroga, i nikt mu nie pomógł;
ciemięzcy patrząc szydzili z jej zniszczenia.
Chet
Jerozolima ciężko zgrzeszyła, stąd budzi odrazę,
kto cenił ją – [teraz] nią gardzi, gdyż widać jej nagość;
ona również wzdycha i chce się wycofać.
Tet
W fałdach jej sukni plugastwo: niepomna była przyszłości;
wielce ją poniżono, nikt nie spieszy z pociechą:
«Spojrzyj na nędzę mą, Panie, bo wróg bierze górę».
Jeruzalem, Jeruzalem nawróć się do Pana Boga twego!
Pan jak w tłoczni podeptał Dziewicę, Córę Judy (Lm 1,15)
Biblijnym źródłem tego typu przedstawienia jest przepowiednia proroka Izajasza. Przedstawienie Chrystusa w tłoczni dosłownie oznacza Sąd Boży nad wrogami, ale odczytuje się je także jako zapowiedź przyszłej Męki Pańskiej.
Dlaczego krwawa jest Twoja sukniai szaty Twe jak u tego, co wygniata winogrona w tłoczni?Sam jeden wygniatałem je do kadzi,z narodów - ani jednego nie było ze Mną.Tłoczyłem je w moim gniewiei deptałem je w mojej porywczości.Posoka ich obryzgała Mi szatyi poplamiłem sobie całe odzienie. (Iz 63, 2-3)
Lamentatio tertia
Jod
Manum suam misit hostis ad omnia desiderabilia ejus,
quia vidit gentes ingressas sanctuarium suum,
de quibus præceperas ne intrarent in ecclesiam tuam.
Caph
Omnis populus ejus gemens, et quærens panem;
dederunt pretiosa quæque pro cibo ad refocillandam animam.
Vide, Domine, et considera quoniam facta sum vilis!
Lamed
O vos omnes qui transitis per viam, attendite, et videte
si est dolor sicut dolor meus! quoniam vindemiavit me,
ut locutus est Dominus, in die iræ furoris sui.
Mem
De excelso misit ignem in ossibus meis et erudivit me:
expandit rete pedibus meis: convertit me retrorsum:
posuit me desolatam tota die maerore confectam.
Nun
Vigilavit jugum iniquitatum mearum; in manu ejus convolutae sunt,
et impositae collo meo. Infirmata est virtus mea:
dedit me Dominus in manu de qua non potero surgere.
Jerusalem, Jerusalem, convertere ad Dominum Deum tuum.
Jod
Ciemięzca rękę wyciągnął po wszystkie jej skarby,
a ona patrzyła na pogan, jak do świątyni wtargnęli,
choć im zakaz wydałeś, iż nie wejdą do Twego zgromadzenia.
Kaf
Jęczy cały jej lud, szukając chleba,
na żywność swoje skarby wydali, by siły przywrócić:
«Wejrzyj, przypatrz się, Panie, jak mnie znieważono».
Lamed
Wszyscy, co drogą zdążacie, przyjrzyjcie się, patrzcie,
czy jest boleść podobna do tej, co mnie przytłacza,
którą doświadczył mnie Pan, gdy gniewem wybuchnął.
Mem
Zesłał ogień z wysoka, kazał mu wejść w moje kości;
zastawił sieć na me nogi, sprawił, że się cofnęłam;
uczynił mnie spustoszoną, cierpiącą dzień cały.
Nun
Ciężkie brzemię mych grzechów ręką Jego związanych
przygniata mi szyję, mocą moją chwieje:
Pan wydał mnie w ręce, którym nie zdołam się wymknąć.
Jeruzalem, Jeruzalem nawróć się do Pana Boga twego!
Ciężkie brzemię mych grzechówręką Jego związanych przygniata mi szyję,mocą moją chwieje (Lm 1,14)
Dobry jest Pan dla ufnych,dla duszy, która Go szuka.Dobrze jest czekać w milczeniuratunku od Pana.Dobrze dla męża, gdy dźwigajarzmo w swojej młodości. (Lm 3,25-27)
Via Crucis to z jęz. łacińskiego Droga Krzyżowa. Bohater obrazu, nagi przed Panem, odpowiedział na wezwanie Jeśli kto chce pójść za Mną, niech się zaprze samego siebie, niech weźmie krzyż swój i niech Mnie naśladuje! (Mk 8,34) i wędruje między szczytami. Krajobraz górski jest wyrazem wolności, w przeciwieństwie do klatki, przedstawionej po lewej stronie.
Lamentatio quarta
De Lamentatione Jeremiae Prophetae.
Heth
Cogitavit Dominus dissipare murum filiæ Sion;
tetendit funiculum suum, et non avertit manum suam a perditione:
luxitque antemurale, et murus pariter dissipatus est.
Teth
Defixæ sunt in terra portæ ejus, perdidit et contrivit vectes ejus;
regem ejus et principes ejus in gentibus:
non est lex, et prophetæ ejus non invenerunt visionem a Domino.
Jod
Sederunt in terra, conticuerunt senes filiæ Sion;
consperserunt cinere capita sua, accincti sunt ciliciis:
abjecerunt in terram capita sua virgines Juda.
Caph
Defecerunt præ lacrimis oculi mei, conturbata sunt viscera mea;
effusum est in terra jecur meum super contritione filiæ populi mei,
cum deficeret parvulus et lactens in plateis oppidi.
Jerusalem, Jerusalem, convertere ad Dominum Deum tuum!
Z Lamentacji Proroka Jeremiasza
Chet
Postanowił Pan wywrócić szańce Córy Syjonu,
przeciągnął sznur [mierniczy], nie cofnął ręki przed zniszczeniem,
przedmurze i mur pogrążył w żałobie: pospołu one padają.
Tet
Bramy runęły na ziemię: połamał, pokruszył zawory;
jej król i książęta u pogan, nie ma już Prawa,
nawet prorocy nie mają widzenia od Pana.
Jod
Usiedli na ziemi w milczeniu starsi Córy Syjonu,
prochem głowy posypali, przywdziali wory;
skłoniły głowy ku ziemi dziewice Judy.
Kaf
Wzrok utraciłem od płaczu, drgają me trzewia,
żółć się wylała na ziemię przez klęskę Córy mego ludu,
gdy słabły niemowlę i dziecię na placach miasta.
Jeruzalem, Jeruzalem nawróć się do Pana Boga twego!
Zrujnował swój namiot jak ogród, przybytek swój zburzył. (Lm 2,6)
Zasłona świątyni jerozolimskiej rozdarła się w momencie śmierci Jezusa na krzyżu. W interpretacji tego wydarzenia może pomóc fragment z Drugiego Listu do Koryntian:
A kiedy ktoś zwraca się do Pana, zasłona opada. Pan zaś jest Duchem, a gdzie jest Duch Pański - tam wolność. My wszyscy z odsłoniętą twarzą wpatrujemy się w jasność Pańską jakby w zwierciadle; za sprawą Ducha Pańskiego, coraz bardziej jaśniejąc, upodabniamy się do Jego obrazu. (2 Kor 3,16-18).
W Ukrzyżowaniu Bóg objawia swoją łaskę przed całym światem. Zbawienie przestaje być dostępne jedynie dla narodu wybranego, a jest dane wszystkim ludziom.
Lamentatio quinta
Lamed
Matribus suis dixerunt: Ubi est triticum et vinum?
cum deficerent quasi vulnerati in plateis civitatis,
cum exhalarent animas suas in sinu matrum suarum.
Mem
Cui comparabo te, vel cui assimilabo te, filia Jerusalem?
cui exæquabo te, et consolabor te, virgo, filia Sion?
magna est enim velut mare contritio tua: quis medebitur tui?
Nun
Prophetæ tui viderunt tibi falsa et stulta;
nec aperiebant iniquitatem tuam, ut te ad pœnitentiam provocarent;
viderunt autem tibi assumptiones falsas, et ejectiones.
Samech
Plauserunt super te manibus omnes transeuntes per viam;
sibilaverunt et moverunt caput suum super filiam Jerusalem:
Haeccine est urbs, dicentes, perfecti decoris,
gaudium universae terrae?
Jerusalem, Jerusalem, convertere ad Dominum Deum tuum.
Lamed
Do matek swoich mówiły: «Gdzie żywność i wino?»
Padały jak ciężko ranione na placach miasta,
gdy uchodziło z nich życie na łonie ich matek.
Mem
Jak cię pocieszyć? Z czym porównać? Córo Jeruzalem!
Z czym cię porównać, by cię pocieszyć? Dziewico, Córo Syjonu,
gdyż zagłada twoja wielka jak morze. Któż cię uleczy?
Nun
Prorocy twoi miewali dla ciebie widzenia próżne i marne,
nie odsłonili twojej złości, by od wygnania cię ustrzec;
miewali dla ciebie widzenia zwodnicze i próżne.
Samek
W dłonie klaszczą nad tobą, wszyscy, co drogą przechodzą,
gwiżdżą i kiwają głowami nad Córą Jeruzalem:
«Więc to ma być Miasto, cud piękna, radość całego świata?»
Jeruzalem, Jeruzalem nawróć się do Pana Boga twego!
Lamentatio sexta
Aleph
Ego vir videns paupertatem meam in virga indignationis ejus.
Aleph
Me minavit, et adduxit in tenebras, et non in lucem.
Aleph
Tantum in me vertit et convertit manum suam tota die.
Beth
Vetustam fecit pellem meam et carnem meam; contrivit ossa mea.
Beth
Aedificavit in gyro meo, et circumdedit me felle et labore.
Beth
In tenebrosis collocavit me, quasi mortuos sempiternos.
Ghimel
Circumaedificavit adversum me, ut non egrediar; aggravavit compedem meum.
Ghimel
Sed et cum clamavero, et rogavero, exclusit orationem meam.
Ghimel
Conclusit vias meas lapidibus quadris; semitas meas subvertit.
Jerusalem, Jerusalem, convertere ad Dominum Deum tuum.
Alef
Jam człowiek, co zaznał boleści pod rózgą Jego gniewu;
Alef
On mnie prowadził, iść kazał w ciemnościach, a nie w świetle,
Alef
przeciwko mnie jednemu cały dzień zwracał swą rękę.
Bet
Zniszczył me ciało i skórę, połamał moje kości,
Bet
osaczył mnie i nagromadził wokół jadu i goryczy;
Bet
ciemność mi dał na mieszkanie, tak jak umarłym na wieki.
Gimel
Opasał mnie murem, nie wyjdę, obciążył moje kajdany.
Gimel
Nawet gdy krzyczę i wołam, On tłumi moje błaganie;
Gimel
głazami zagrodził mi drogi, a ścieżki moje poplątał.
Jeruzalem, Jeruzalem nawróć się do Pana Boga twego!
Rozważmy, oceńmy swe drogi, powróćmy do Pana;wraz z dłońmi wznieśmy i sercado Boga w niebiosach; (Lm 3, 40-41)
Słowo pątnik pochodzi od łacińskiego peregrinus – cudzoziemiec i oznacza pielgrzyma, osobę podróżującą po świecie.
Z dzisiejszej Ewangelii:
Rzekł do Niego Szymon Piotr: «Panie, dokąd idziesz?»Odpowiedział Mu Jezus: «Dokąd Ja idę, ty teraz za Mną pójść nie możesz, ale później pójdziesz». (J 13,36)
Lamentatio septima
De Lamentatione Jeremiae Prophetae.
Heth
Misericordiæ Domini, quia non sumus consumpti;
quia non defecerunt miserationes ejus.
Heth
Novi diluculo, multa est fides tua.
Heth
Pars mea Dominus, dixit anima mea; propterea exspectabo eum.
Teth
Bonus est Dominus sperantibus in eum, animæ quærenti illum.
Teth
Bonum est præstolari cum silentio salutare Dei.
Teth
Bonum est viro cum portaverit jugum ab adolescentia sua.
Jod
Sedebit solitarius, et tacebit, quia levavit super se.
Jod
Ponet in pulvere os suum, si forte sit spes.
Jod
Dabit percutienti se maxillam: saturabitur opprobriis.
Jerusalem, Jerusalem, convertere ad Dominum Deum tuum.
Z Księgi Lamentacji Jeremiasza
Chet
Nie wyczerpała się litość Pana, miłość nie zgasła.
Chet
Odnawia się ona co rano: ogromna Twa wierność.
Chet
«Działem mym Pan» – mówi moja dusza, dlatego czekam na Niego.
Tet
Dobry jest Pan dla ufnych, dla duszy, która Go szuka.
Tet
Dobrze jest czekać w milczeniu ratunku od Pana.
Tet
Dobrze dla męża, gdy dźwiga jarzmo w swojej młodości.
Jod
Niech siedzi samotny w milczeniu, gdy On na niego je włożył.
Jod
Niech usta pogrąży w prochu! A może jest jeszcze nadzieja?
Jod
Bijącemu niech nadstawi policzek, niechaj nasyci się hańbą!
Jeruzalem, Jeruzalem nawróć się do Pana Boga twego!
Wołaj sercem do Pana, Dziewico, Córo Syjonu; niech łzy twe płyną jak rzeka we dnie i w nocy;nie dawaj sobie wytchnienia,niech źrenica twego oka nie zna spoczynku!Powstań, wołaj po nocyprzy zmianach straży,wylewaj swe serce jak wodęprzed Pańskim obliczem (Lm 2, 18-19))
Nie wyczerpała się litość Pana,miłość nie zgasła.Odnawia się ona co rano:ogromna Twa wierność. (Lm 3, 22-23)
Lamentatio octava
Aleph
Quomodo obscuratum est aurum, mutatus est color optimus!
dispersi sunt lapides sanctuarii in capite omnium platearum!
Beth
Filii Sion inclyti, et amicti auro primo: quomodo reputati sunt in vasa testea, opus manuum figuli!
Ghimel
Sed et lamiæ nudaverunt mammam, lactaverunt catulos suos:
filia populi mei crudelis quasi struthio in deserto.
Daleth
Adhaesit lingua lactentis ad palatum ejus in siti;
parvuli petierunt panem, et non erat qui frangeret eis.
He
Qui vescebantur voluptuose, interierunt in viis;
qui nutriebantur in croceis, amplexati sunt stercora.
Vau
Et major effecta est iniquitas filiae populi mei peccato Sodomorum,
quae subversa est in momento, et non ceperunt in ea manus.
Jerusalem, Jerusalem, convertere ad Dominum Deum tuum.
Alef
Ach! Jakże sczerniało złoto, zmieniło się złoto najczystsze!
Rozrzucone są święte kamienie po rogach wszystkich ulic.
Bet
Szlachetni synowie Syjonu, cenieni jak czyste złoto,
jakże są poczytani za garnki z gliny – robotę rąk garncarza.
Gimel
Nawet szakale pierś dają i karmią swoje młode;
a Córa Narodu okrutna jak struś na pustyni.
Dalet
Z pragnienia język ssącego przysechł do podniebienia;
maleństwa o chleb błagały – a nie było, kto by im łamał.
He
Ci, co jadali przysmaki, mdleli na ulicach,
a strojni niegdyś w purpurę, obrali leże na gnoju.
Waw
Wyrósł grzech Córy mojego ludu na zbrodnię Sodomy,
co padła w jednej chwili, chociaż nie tknięta rękami.
Jeruzalem, Jeruzalem nawróć się do Pana Boga twego!
Z pragnienia język ssącegoprzysechł do podniebienia;maleństwa o chleb błagały -a nie było, kto by im łamał. (Lm 4,4)
Podczas dzisiejszej Mszy krzyżma świętego czytamy o Chrystusie namaszczonym przez Ducha Świętego, posłanym by ubogim niósł dobrą nowinę, więźniom głosił wolność, a niewidomym przejrzenie.
Spragniony wyciąga ręce ku Panu, a Ten przywraca życie w jego spalone ciało.
W ostatnim zaś, najbardziej uroczystym dniu święta, Jezus stojąc zawołał donośnym głosem:
Jeśli ktoś jest spragniony, a wierzy we Mnie - niech przyjdzie do Mnie i pije! Jak rzekło Pismo: Strumienie wody żywej popłyną z jego wnętrza. (J 7,37-38)
Oratio Ieremiae Prophetae
Incipit Oratio Jeremiae Prophetae.
Recordare, Domine, quid acciderit nobis;
intuere et respice opprobrium nostrum.
Hæreditas nostra versa est ad alienos,
domus nostræ ad extraneos.
Pupilli facti sumus absque patre,
matres nostræ quasi viduæ.
Aquam nostram pecunia bibimus;
ligna nostra pretio comparavimus.
Cervicibus nostris minabamur,
lassis non dabatur requies.
Aegypto dedimus manum et Assyriis,
ut saturaremur pane.
Patres nostri peccaverunt, et non sunt:
et nos iniquitates eorum portavimus.
Servi dominati sunt nostri:
non fuit qui redimeret de manu eorum.
In animabus nostris afferebamus panem nobis,
a facie gladii in deserto.
Pellis nostra quasi clibanus exusta est,
a facie tempestatum famis.
Mulieres in Sion humiliaverunt,
et virgines in civitatibus Juda.
Jerusalem, Jerusalem, convertere ad Dominum Deum tuum.
Tu zaczyna się modlitwa Jeremiasza
Wspomnij, Panie, na to, co nas spotkało,
spojrzyj i przypatrz się naszej hańbie.
Dziedziczny nasz dział przypadł obcym,
cudzoziemcom – nasze domostwa.
Sieroty, nie mamy już ojca,
a matki nasze jak wdowy.
Własną wodę za srebro pijemy,
za własne drzewo płacimy.
Pędzą nas z jarzmem na szyi,
ustajemy, a nie ma wytchnienia.
Do Egiptu wyciągaliśmy ręce,
i do Asyrii, by nasycić się chlebem.
Przodkowie nasi zgrzeszyli – ich nie ma,
a my dźwigamy ich grzechy.
Słudzy panują nad nami,
nikt nas nie ocala z ich ręki.
Życiem za chleb płacimy
wobec [groźby] miecza w pustyni.
Jak piec nasza skóra gorąca
od straszliwego głodu.
Na Syjonie hańbiono kobiety,
a dziewice po miastach Judy.
Jeruzalem, Jeruzalem nawróć się do Pana Boga twego!