Linnamuusikud: Nutu laulud
Zespół-legenda. Ich płyt na próżno szukać w polskich sklepach, wspomnienie koncertów pielęgnuje się w pamięci latami, a czas do premiery nowych nagrań należy odmierzać dekadami. Zatem wydawać by się mogło, że porywając się na nagranie i wydanie płyty Linnamuusikud nie mieliśmy zbyt wielkich szans na sukces.Stało się jednak inaczej!
Trwa właśnie przedsprzedaż Nutu laulud – Lamentacji, planujemy koncert Estończyków w ramach Musica Divina, a nawet premierę filmu dokumentalnego o Zespole!
Już od 2018 roku marzyliśmy o realizacji tego projektu. Wreszcie w kwietniu 2022 roku wyjechaliśmy do Tallinna i zarejestrowaliśmy materiał, który złożył się na Nutu laulud – nowy album legendarnego Linnamuusikud, który ujrzał światło dzienne, wydany – a jakże! – nakładem Fundacji inCanto.
Parę lat temu koncepcja była bardzo prosta – nagrać nową muzykę Linnamuusikud, skłonić zespół do ponownego zwarcia szyków, stworzyć okazję do koncertowania i do przywrócenia słuchaczom wyjątkowego pod wieloma względami muzycznego uniwersum Taivo Niitvägiego. Dziś, kiedy projekt Nutu laulud się materializuje, mamy za sobą ekstremalną wyprawę do Tallinna, nagranie z Linnamuusikud polskiej muzyki (Lamentacji Wacława z Szamotuł), a nawet realizację zdjęć do filmu o zespole, którego premierę planujemy późną jesienią 2022 roku. Można śmiało powiedzieć, że to, co się zdarzyło przerosło nasze pierwotne oczekiwania. Sprawiło nam mnóstwo radości, którą teraz chcemy się możliwie szeroko dzielić z innymi.
Takie przedsięwzięcia wymagają wiele samozaparcia, gotowości na odrobinę szaleństwa i nieprzewidywalności, ale nade wszystko wsparcia finansowego osób, o podobnym ideowym zacięciu. Dlatego z całego serca dziękujemy naszym Przyjaciołom i Darczyńcom, bez których nie postawilibyśmy nawet jednego kroku na drodze do realizacji tego marzenia.
Nasz projekt składa się z trzech elementów: muzyki, koncertu i filmu
Muzyka
Głównym trzonem Nutu laulud stał się repertuar gregoriański (fragmenty Lekcji z wielkoczwartkowych Ciemnych Jutrzni), który wraz z kompozycjami Wacława z Szamotuł tworzy niemal dokładny schemat fragmentu liturgii tego dnia. Warto dodać, że te polskie Lamentacje są efektem stosunkowo niedawnego odkrycia (2016) dokonanego w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie i pracy rekonstrukcyjnej Marca Lewona. Po kilku latach od ich premierowego wykonania na festiwalu Misteria Paschalia przez zespół Cracow Singers pod kierownictwem Agnieszki Budzińskiej-Benett, możemy usłyszeć te piękne, renesansowe harmonie w zaskakującym i fascynującym wydaniu Linnamuusikud.
Nagrany repertuar uzupełniają tradycyjne estońskie pieśni ludowe opracowane przez Taivo Niitvägiego (Oh Jeesus, sinu valu, Venite ad me i in.).
To, co niewątpliwie spaja muzyczną warstwę Nutu laulud, to unikatowy język harmonii oraz niesłychana stopliwość brzmienia zespołu, z której Linnamuusikud słynie. Wszystko to razem skłania do medytacji i angażuje słuchacza bez reszty.
Teksty utworów zawartych na płycie Nutu laulud
Nüüd südant, inimene, sa hästi valmista,
su juure Jeesukene saab pea tulema.
Ta meile Jumalast on antud tõe toojaks
ja uue elu loojaks ja aitab vägevast.
Oh võta parandada teed suure võerale,
nii ennast valmistada, et kõlbad temale.
Oh võta hoolega kõik orud ülendada,
kõik künkad alandada, siis ilmub Peastija.
Kes alanduses elab, on armas Jumalal’;
kes kõrkust taga ajab, on tema viha all.
Kes aga südamest ta sõna kuulda võtab,
end valmistama tõttab, sell’ tuleb Jeesus Krist.
Nüüd võta valmistada mind ise heldeste,
mu peale halastada mu kallis Jeesuke,
siin armuajal veel mu südamesse tule,
siis laulab tänu Sulle mu süda, suu ja keel.
Teraz, człowiecze, przygotuj dobrze swe serce,
niebawem Jezuniu przyjdzie do ciebie.
On jest nam od Boga dany jako prawdy nosiciel
i stwórca nowego życia, pomoże też potężnie.
O! Przystąp do naprawy drogi dla Gościa wielkiego,
i takiego siebie przygotowania, by miał cię za godnego.
O! Miej staranie o wyrównanie wszystkich dolin,
obniżenie wszystkich szczytów, a objawi się Zbawiciel.
Kto żyje w pokorze, ten miły Bogu,
kto za pychą goni, tego dosięgnie Jego gniew.
Kto zaś z całego serca posłuszny będzie Jego słowu,
i pospieszy, by przygotować się, do tego przyjdzie Jezus Kryst.
Przygotuj mnie do przyjęcia łaski zmiłowania,
do zmiłowania nade mną, mój drogi Jezuniu,
tu jeszcze, w czasie łaski, przyjdź do mojego serca,
a śpiewać Tobie pieśń dziękczynienia będą me serce, usta i język.
Venite, venite ad me!
Venite, venite ad me ego reficiam vos.
Venite, venite, venite adoremus.
“Kõik tulge minu juurde nüüd,
kui vaevavad teid rasked süüd!”
Nii armas Jeesus hüüab.
“Noor vana, suur ehk väikene!
Ma annan armu sellele,
kes andeksandmist püüab.”
Kes täna elab julgeste, võib homme olla tõbine,
ja langeb surma sisse.
Kui lillekesed kaduvad, nii inimesed surevad,
ei püsi ilmgi ise.
Ei tarka tarkus avita,
kõik kõrkus ka on asjata;
See läheb põrguhauda,
kes hooletu on südames ja armuajal elades,
ei taha Jeesust nõuda.
Mu laps, oh hakka mõtlema
ja pühast sõnast õppima,
oh, ära karda vaeva!
See sõna na näitab selgeste,
mil kombel Jumal heldeste
meid tahab võtta taeva.
Kyrie eleison.
Christe eleison.
Kyrie eleison.
Mis Jumal vandes lubanud ja Vaim
meile kuulutanud, see on üks kindel sõna.
Sest kallis nõu on Issandal, et hoiab meid siin
risti all, see saab meid pühaks teha.
Venite, venite ad me!
Venite, venite ad me ego reficiam vos.
Venite, venite ad me!
Venite, venite ad me ego reficiam vos.
Venite, venite, venite adoremus.
„Przybądźcie do Mnie wszyscy wraz,
którym na sercu ciążą ciężkie przewiny” –
tak woła Jezus miły.
„Czy to młody czy stary, duży czy maluczki –
miłosierdzia dostąpi ten,
kto ma staranie o przebaczenie”.
Kto dziś wiedzie dostatnie życie,
ten zachorzeć jutro może i popaść w śmierć.
Jak kwiateczki giną, tak i ludzie umierają,
a i sam świat nie przetrwa.
Mądrość mędrcowi nie pomoże,
a i pycha daremna;
Ten pójdzie do grobu piekielnego,
kto w sercu jest obojętny
i w czasie łaski nie ma o Bogu starania.
Moje dziecię, o, zacznij myśleć
i czerpać naukę ze Słowa Świętego,
o, nie unikaj trudu!
To Słowo objawia wyraźnie,
w jaki sposób Bóg łaskawie
chce wziąć cię do nieba.
Kyrie eleison.
Christe eleison.
Kyrie eleison.
Pewne są obietnice Boskie:
światło Ducha Świętego i Opatrzność
by nas wychowywać przez cierpienia
i krzyż do świętości.
Venite, venite ad me!
Venite, venite ad me ego reficiam vos.
Et factum postquam captivitatem ductus est Israel et Hierusalem destructa est sedit Hieremias flens et planxit lamentacionem hanc in Hierusalem suspirans et dixit:
I stało się, gdy Izrael pojmany był, a Jeruzalem spustoszone, że Jeremijasz siedział płacząc, i narzekał narzekaniem takiem nad Jeruzalemem, a rzekł:
Aleph. Quomodo sedet sola civitas plena populo: facta est quasi vidua domina gencium; princeps provinciarum facta est sub tributo.
Aleph. Ach miasto tak ludne jakoż siedzi samotne! stało się jako wdowa; zacne między narodami, przednie między krainami stało się hołdowne.
Beth. Plorans ploravit in nocte, et lacrimae illius in maxillis eius; non est qui consoletur eam ex omnibus caris eius: omnes amici eius spreverunt eam et facti sunt ei inimici.
Beth. Ustawicznie w nocy płacze, a łzy jego na jagodach jego; niemasz, ktoby je cieszył ze wszystkich miłośników jego; wszyscy przyjaciele jego przeniewierzyli mu się, stali mu się nieprzyjaciołmi.
Ghimel. Migravit Iudas propter afflictione, et multitudinem servitutis; habitavit inter gentes, nec invenit requiem: omnes persecutores eius apprehenderunt eam inter angustias.
Ierusalem, Ierusalem, convertere ad Dominum Deum tuum.
Ghimel. Przeniósł się Juda dla utrapienia i dla wielkiej niewoli; wszakże mieszkając między narodami nie znajduje odpocznienia; wszyscy, którzy je gonią połapali je w cieśni.
O Jeruzalem! nawróć się całe do Pana, Boga swego.
Daleth. Viæ Sion lugent, eo quod non sint qui veniant ad sollemnitatem; omnes portae eius destructae, sacerdotes eius gementes, virgines eius squalidae, et ipsa oppressa amaritudine.
Daleth. Drogi Syońskie płaczą, że nikt nie przychodzi na święto uroczyste. Wszystkie bramy jego spustoszały, kapłani jego wzdychają, panny jego smutne są, a samo pełne jest gorzkości.
He. Facti sunt hostes eius in capite, inimici eius locupletati sunt, quia Dominus locutus est super eam, propter multitudinem iniquitatum eius; parvuli eius ducti sunt captivitatem ante faciem tribulantis.
He. Nieprzyjaciele jego są głową, przeciwnikom jego szczęśliwie się powodzi; bo go Pan utrapił dla mnóstwa przestępstwa jego; maluczcy jego poszli w niewolę przed obliczem trapiącego.
In monte Oliveti ad patrem oravit:
Pater si fieri potest transeat a me calix iste.
Spiritus quidem promptus est caro autem infirma.
Fiat voluntas tua.
Vigilate, et orate, ut non intretis in tentationem.
Spiritus…
Na Górze Oliwnej modlił się do Ojca:
Ojcze, jeśli to być może, niechaj odejdzie ode Mnie ten kielich.
Duch wprawdzie jest ochoczy, ale ciało omdlałe.
Niech się stanie wola Twoja
Czuwajcie i módlcie się, abyście nie popadli w pokuszenie.
Duch wprawdzie…
Ulula, ulula, ululatus.
Nuta inimene, rasket patu süüd.
Vaat, mis vaevaline sina oled nüüd:
Oled patus saadud ja ka igavest surma ära
antud, et ei pääse sest.
Kürie eleison,
Kriste eleison,
Kürie eleison.
Surmast ei võind meie ennast aidata,
Jeesus tuli seie, võttis lunasta.
Risti küljes vaeva kandis kibedat,
nii meid saatis taeva, peastis põrgu väest.
Kürie eleison,
Kriste eleison,
Kürie eleison.
Sest nüüd olgu taevas tänu Isale,
Kes meid suures vaevas aidand heldeste!
Kiitus olgu järjest Jeesusele ka!
Püha vaim, sind kõrgest kiitku ilmamaa!
Kürie eleison,
Kriste eleison,
Kürie eleison.
Ulula, ulula, ululatus.
Płacz, człowiecze, winy grzechu ciężkiego
Patrz, jakeś teraz umęczony.
Z grzechuś wzięty, i tak od śmierci wiecznej
dosięgniony,
że nie umkniesz jej.
Kyrie eleison,
Christe eleison,
Kyrie eleison
Od śmierci samiśmy się nie mogli wyratować,
Jezus przyszedł wraz wybawienie przedsiębrać
Na krzyżu nosił gorzki znój,
Tak nas do nieba posłał,
od mocy piekielnej wybawił.
Kyrie eleison,
Christe eleison,
Kyrie eleison.
Odtąd niech dzięki będą Ojcu w niebie,
Który nam miłosiernie
w wielkiej dopomógł potrzebie!
Chwała po urzędzie niech i Jezusowi będzie,
Duchu Święty, niech na wysokościach
chwali cała ziemia Ciebie.
Kyrie eleison,
Christe eleison,
Kyrie eleison.
Vau. Et egressus est a filia Sion omnis decor eius; facti sunt principes ejus velut arietes non invenientes pascua, et abierunt absque fortitudine, ante faciem subsequentis.
Vau. A tak odjęta jest od córki Syońskiej wszystka ozdoba jej; książęta jej stały się jako jelenie nie znajdujący paszy, i uchodzą bez siły przed tym, który je goni.
Zain. Recordata est Ierusalem dierum affectionis suæ, et prævaricationis omnium desiderabilium suorum, quæ habuerat a diebus antiquis, cum caderet populus eius in manu hostili, et non esset auxiliator: viderunt eam hostes, et deriserunt sabbata eius.
Zain. Jerozolima przemyślała dni uciemiężenia swego i wiarołomstwo wszystkich skarbów swoich, które miała od dni dawnych, gdy lud jej wpadł w ręce wroga i nie było wspomożyciela; widzieli ją nieprzyjaciele i wyśmiewali jej szabaty.
Heth. Peccatum peccavit Ierusalem; propterea instabilis facta est. Omnes qui glorificabant eam, spreverunt illam: quia viderunt ignominiam eius. Ipsa autem gemens et conversa est retrorsum.
Chet. Jerozolima ciężko zgrzeszyła, dlatego stała się chwiejną, wszyscy, którzy ją wychwalali, wzgardzili nią, gdyż widzieli jej hańbę, a ona się cofa, wzdychając.
Teth. Sordes eius in pedibus eius, nec recordata est finis sui. Deposita est vehementer, non habens consolatorem. Vide, Domine, afflictionem meam: quoniam erectus est inimicus.
Tet. Jej brud na jej nogach, niepomna była swego końca, wielce ją poniżono, a nie ma pocieszyciela: „Spojrzyj, Panie, na utrapienie moje, bo powstał nieprzyjaciel”.
Tristis est anima mea usque ad mortem: sustinete hic, et vigilate mecum: nunc videbitis turbam, quæ circumdabit me: Vos fugam capietis, et ego vadam immolari pro vobis.
Ecce, appropinquat hora, et Filius hominis tradetur in manus peccatorum.
Vos fugam…
Smutna jest dusza moja aż do śmierci, zostańcie tu i czuwajcie ze Mną. Teraz ujrzycie rzeszę, która Mnie otoczy: Wy uciekniecie, a Ja będę ofiarowany za was.
Oto nadchodzi godzina i Syn Człowieczy będzie wydany w ręce grzeszników.
Wy uciekniecie…
Miserere mei Deus,
secundum magnam misericordiam tuam.
Oh Jeesus, sinu valu, su raske kannatus,
see saadab mulle elu, see on mu rõõmustus.
Su vermed ja su haavad, su kibuvitsakroon
mull’ õnnistuseks saavad kui kahetsust sull’ toon.
Sind vastu silmi löödi, sa kõige vägevam!
Sind hirmsast’ ära naerdi, sa kõige ilusam!
Kõik inglid kummardavad sind suure auga,
siin õelad teotavad sind kurja teoga.
Miserere mei Deus,
secundum magnam misericordiam tuam.
Oh armas Lunastaja, sind tänan südamest.
Sa minu lepitaja, mu päästja surma väest.
Oh aita, et su peale ma loodaks kindlaste,
Et saan siis elu jälle, kui suren patule.
Secundum magnam misericordiam tuam.
Miserere mei Deus,
secundum magnam misericordiam tuam.
O, Jezu! Twe cierpienie, sroga męka Twa,
Twa krew i rany Twoje, korona Twa cierniowa
Błogosławieństwem mi się staną, gdy mój żal przyniosę Ci.
O, życie dajesz mi, pociecha moja w tym.
Ciebie w twarz bili, Ty – Wszechmogący!
Ciebież okrutnie wydrwili, Ty – Najurodziwszy!
Tobie wszystkie anioły z czcią wielką pokłon oddają,
Tobie bezbożnicy złym uczynkiem urągają.
Miserere mei Deus,
secundum magnam misericordiam tuam.
O, Odkupicielu kochany, Tobie z serca dziękuję.
Pojednawco Ty mój, Ty mój z mocy śmierci Wybawicielu.
Och, wspomóż, bym miał w ufności pewną nadzieję,
Że wtedy na nowo zyskam życie, gdy umrę dla grzechu.
Secundum magnam misericordiam tuam.
Media vita in morte sumus
Quem quaerimus adjutorem nisi te, Domine?
Qui pro peccatis nostris juste irasceris
Sancte Deus, Sancte fortis,
Sancte et misericors Salvator,
Amaræ morti ne tradas nos.
In te speraverunt patres nostri speraverunt et liberasti eos.
Sancte Deus…
Ad te clamaverunt patres nostri clamaverunt et non sunt confusi.
Sancte Deus…
Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto.
Sancte Deus…
Pośród życia jesteśmy zanurzeni w śmierć:
u kogo znajdziemy pomoc, jeśli nie u Ciebie Panie,
który za nasze grzechy okazujesz słuszne zagniewanie?
Święty Boże, Święty Mocny,
Święty miłosierny Zbawicielu,
Nie wydawaj nas na gorzką śmierć.
W tobie nadzieję mieli ojcowie nasi; nadzieję mieli, a wybawiłeś ich.
Święty Boże…
Wołali do Ciebie ojcowie nasi, wołali i nie doznali wstydu.
Święty Boże…
Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu.
Święty Boże…
Ave Püha Immaculata.
Maarja, vaata oma laste peale.
Ave Maria, gratia plena, Dominus tecum,
Benedicta tu in mulieribus…
Sancta Maria, mater Dei,
Ora pro nobis peccatoribus,
Nunc, et in hora mortis nostrae. Amen.
Bądź pozdrowiona, Święta, Niepokalana,
Maryjo, bacz na swe dzieci.
Ave Maria, gratia plena, Dominus tecum,
Benedicta tu in mulieribus…
Sancta Maria, mater Dei,
Ora pro nobis peccatoribus,
Nunc, et in hora mortis nostrae. Amen.
Koncert
Biorąc pod uwagę, jak wiele czasu i zaangażowania pochłonął projekt nagraniowy, zależy nam, żeby koncertowa premiera płyty miała szczególnie dopracowaną oprawę. Stąd naturalna decyzja, by umieścić Nutu laulud w programie najważniejszego dla nas festiwalu – Musica Divina w Krakowie. Będziemy gościć w Bazylice oo. Dominikanów, w której przed laty rozpoczęła się nasza znajomość z Linnamuusikud. W przepięknie odnowionym wnętrzu tej świątyni koncert z pewnością będzie zjawiskową muzycznie i wizualnie codą tej niezwykłej przygody.
Film
Planując wyjazd do Estonii zastanawialiśmy się jak sprawić, by jego wspomnieniem podzielić się z innymi. Pierwotnie chcieliśmy zrealizować jedynie krótki reportaż, który pozwoliłby uchwycić chwilę – utrwalić emocje zespołu i nasze, dać posmak tego, w jakiej atmosferze i jakich okolicznościach powstała płyta. Ostatecznie uznaliśmy jednak, że forma dokumentalna w najlepszy sposób pozwoli opowiedzieć o fenomenie Linnamuusikud i jego niezwykłym liderze.
Premiera filmu odbyła się w czerwcu 2023 roku w ramach uroczystej inauguracji nowej siedziby Fundacji inCanto.
Dokument zatytułowany Taivo można w każdej chwili obejrzeć na YouTube: